Accu-management

Op een bleke ochtend ergens in de maanden rond de jaarwisseling zit ik met Samantha op de ergotherapiepraktijk in Alkmaar. “Valt je zelf iets op aan je tijdschrijflijsten,” vraagt ze aan me. De afgelopen week heb ik vijf dagen bijgehouden wat ik doe op een dag, in blokken van halve uren. Daarna hebben we met viltstift per activiteit kleuren aangebracht. Mentale inspanning hebben we groen gemaakt, fysieke inspanning rood, ontspanning geel en slapen blauw. Ik houd mijn hoofd schuin en kijkt naar de A4-tjes die dwars op het bureau tussen ons in liggen. Eh, nou, een beetje veel dingetjes misschien? Maar ik zeg: “Ik ben eigenlijk veel benieuwder wat jou er aan opvalt.”

“Nou, ik zie erg veel taken achter elkaar.” Ze wijst op de aaneenschakeling van rode en groene blokjes. “Ik zie geen geel. Ik zie veel clusters van enkel groene en enkel rode blokken.” De ogen van Samantha scannen de pagina’s van boven naar beneden. “Ik zie geen echte pauzes. Nou, deze wil ik dan misschien nog wel meetellen als rustmoment: tv-kijken en ondertussen de was opvouwen. Maar verder is het niet veel.” Ze pauzeert even en kijkt me aan. “Doe jij wel eens echt maar één ding als je rustig zit? Of is het altijd en-en, koffie drinken én je mail lezen, televisiekijken én de was opvouwen.” Ik denk even na. “Ik denk dat ik eigenlijk meestal twee dingen tegelijk doe als de mogelijkheid er is. Als ik ga zitten met koffie of om fruit te eten, dan gebruik ik die momenten om mijn mail te lezen of appjes te versturen.”

“Ik wil dat je pauzes gaat inplannen. Gele blokken. Rust nemen is óók een activiteit.” Samantha zwijgt en kijkt me kalm aan. Ik kijk terug, een beetje schaapachtig. Dat is toch ook weer een grappige bewering. Rust is een activiteit. Een activiteit is een activiteit. Rust is niks doen. Maar toch snap ik haar punt wel. Het is een nieuw gezichtspunt. Ontspanning is nuttig en daarom mag/moet je daar ruimte voor maken in je dag.

Het doel van deze hele exercitie is het sparen en vertroetelen van mijn arme, arme accu. Bij vorige bezoeken heeft Samantha mij uitgelegd hoe een aangeslagen accu verzorgd moet worden. Dat uitleggen ging echt vanaf de barre grond, want, ahum, ik wist eigenlijk niet zo heel erg dat ik een accu had. Laat staan dat ik er voor zou kunnen zorgen. Ja, nou, sorry hoor, als iets gewoon werkt dan blijft het gemakkelijk onopgemerkt hè. Pas als het gaat haperen gaat het je opvallen.

De accu is een metafoor voor de menselijke energievoorraad. Samantha heeft verteld dat een gezonde accu de hele dag gebruikt kan worden voor het leveren van mentale en lichamelijke inspanning. Nachtje slapen, en hop! De volgende morgen begin je weer fris en fruitig met een optimaal energieniveau.

Is je accu aangeslagen door ziekte, heftige omstandigheden, doordat je te weinig ruimte neemt om bij te laden of al die dingen tegelijk, dan krijg je problemen die zich nog het beste laten vergelijken met een telefoon met een ouwe batterij. Het lukt uiteindelijk niet meer om hem volledig op te laden en hij is zo weer leeg.

En het rechargen van een accu die helemaal leeg is, kost verhoudingsgewijs veel meer tijd en moeite dan het bijvullen van eentje waar nog voorraadje energie in zit. Als de bodem in zicht komt, dan ben je de pisang, dan heb je jezelf opgezadeld met nog eens een extra belasting. Je raakt zeg maar achter de wagen.

Daarom is het zaak dat ik zie te voorkomen dat ik beland in ‘hollen of stilstaan’. Mensen in het algemeen, maar zeker mensen met een slappe accu, vertonen dit patroon nog al eens, en ikzelf ben er een schoolvoorbeeld van. Als er weer wat reserves in de batterij zitten, dan is het: gaan met die banaan tot op de laatste draad, waarna een periode volgt van verlept onder de vensterbank liggen, terwijl je moet wachten tot je slappe accu weer een heel klein beetje power heeft.

Dit is, zeker weten, wat er gebeurde tijdens mijn eerste re-integratiepoging. Ik raakte, op wilskracht, zo vermoeid dat ik uiteindelijk de cognitieve capaciteit van een gemiddelde zeegarnaal over had. Dat leidde tot een zeer moeizame, emotionele periode, waar ik pas uit begon te komen toen ik er helemaal de brui aan gaf: het was de tijd waarin ik ging slapen als ik moe werd, ongeacht het tijdstip van de dag, wat ik ook aan het doen was. Het was de tijd waarin de wasmanden uitpuilden, het dierenhaar in grote wolken door het huis dwarrelde en er zich een massa-extinctie voltrok onder onze kamerplanten.

Voor langere tijd ging ik terug naar een bestaansminimum waarin ik in elk geval zorgde dat er iets te eten op tafel kwam en dat de toiletpot (meestal) schoon was. Al het andere deed ik alleen als ik het kon. Ging het niet, dan liet ik het uit mijn handen vallen en maakte dat ik mijn bed in kwam. Ik wist toen nog niet dat ik voor mijn accu aan het zorgen was. Maar dat was wel wat ik aan het doen was, met m’n rug tegen de muur. Maar we gaan een beetje keuzevrijheid creëren. Wel zo prettig. En een stuk handiger.